Chociaż wielu turystów zna Kanał Augustowski – wyjątkowy zabytek polskiej myśli hydrotechnicznej, liczący ponad 101 kilometrów długości, to nasza okolica kryje znacznie więcej niespodzianek.
Ukryte perełki w centrum Augustowa
W centrum Augustowa kryją się prawdziwe skarby, które często umykają uwadze turystów skupionych głównie na słynnym Kanale Augustowskim i plażach. Odkryjmy razem te wyjątkowe miejsca, które nadają miastu niepowtarzalny charakter.
1. Pomnik Zygmunta Augusta i zielony rynek
Sercem miasta jest bez wątpienia Rynek Zygmunta Augusta, gdzie w 2007 roku, z okazji 450-lecia nadania praw miejskich, postawiono monumentalną kolumnę króla Zygmunta II Augusta. Ten imponujący pomnik to druga tego typu konstrukcja w Polsce, po warszawskiej kolumnie Zygmunta III Wazy. Stojąc w centralnym punkcie miasta, przypomina o korzeniach Augustowa i jego założycielu – ostatnim królu z dynastii Jagiellonów.
Co więcej, rynek przeszedł niedawno znaczącą metamorfozę. Zamiast typowej "betonowej patelnii" znalezisko zachwycający "Zielony Rynek", gdzie posadzono szpalery wysokich drzew dających upragniony cień w upalne dni. Przestrzeń wzbogacono o nowe nasadzenia kwiatów i krzewów, a także elementy małej architektury – ławki, kwietniki i stojaki na rowery. Dla zmęczonych zwiedzaniem turystów jest to idealne miejsce na odpoczynek w przyjemnym otoczeniu.
2. Muzeum Kanału Augustowskiego – historia w dworku
Niewielu turystów wie, że w zabytkowym XIX-wiecznym dworku zwanym potocznie "Dworkiem Prądzyńskiego" mieści się fascynujące Muzeum Kanału Augustowskiego. Budynek powstał około 1829 roku na potrzeby budowy kanału, chociaż faktyczny dom generała Prądzyńskiego znajdował się przy ulicy Krakowskiej (obecnie Wojska Polskiego).
Muzeum działa od 1973 roku jako część Muzeum Ziemi Augustowskiej, gromadząc ponad 1400 bezcennych muzealiów. Wśród najcenniejszych zbiorów znajduje się teczka z ręcznymi notatkami generała Prądzyńskiego z lat 1823-1824 oraz oryginalny dokument z 1792 roku z podpisem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Główna wystawa prezentuje szczegółową historię budowy i eksploatacji kanału, połączoną z projekcją filmów.
3. Multimedialna ławeczka Marii Koterbskiej
9 lipca 2022 roku na tarasie widokowym nad jeziorem Necko odsłonięto multimedialną ławeczkę Marii Koterbskiej. Ta wyjątkowa instalacja upamiętnia legendarną piosenkarkę, która rozsławiła Augustów przebojem "Augustowskie Noce". Ławeczka nie jest zwykłym pomnikiem – odgrywa przechodniom największe przeboje artystki, tworząc niezapomnianą atmosferę, szczególnie o zachodzie słońca.
Jest to drugie tego typu miejsce w Augustowie, po ławeczce "Beaty z Albatrosa", bohaterki innego przeboju promującego miasto. W 2005 roku Maria Koterbska otrzymała medal za zasługi dla Augustowa, a teraz jej postać na stałe wpisała się w krajobraz tego urokliwego zakątka.
Nieoczywiste atrakcje nad wodą
Jeśli szukasz wodnych przygód w Augustowie, które wykraczają poza standardową ofertę turystyczną, czeka na Ciebie kilka niezwykłych niespodzianek. Oto miejsca, które zachwycają nawet doświadczonych podróżników.
1. Rejsy alternatywne: Dolina Rospudy i Cicha Rzeczka
Większość turystów wybiera klasyczne rejsy Kanałem Augustowskim, natomiast prawdziwą perełką jest trasa w Dolinę Rospudy. Statki wypływają z Portu Żeglugi Augustowskiej, kierując się rzeką Nettą, by przez jezioro Necko dotrzeć do jeziora Rospuda. Ta wyjątkowa dolina jest chroniona ze względu na występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Rejsy trwają około 90 minut, oferując niezapomnianą podróż wśród dziewiczej, nienaruszonej przyrody.
2. Mistrzostwa Polski w pływaniu na byle czym
Szukasz czegoś naprawdę oryginalnego? XXVIII Mistrzostwa Polski w Pływaniu na Byle Czym odbędą się 27 lipca 2025 roku. To widowiskowe wydarzenie rozgrywane na rzece Netta wzdłuż bulwarów przy ulicy Rybackiej, gdzie zawodnicy rywalizują oryginalnością swoich "pływadeł". W poprzednich edycjach zawody obserwowało ponad 20 tysięcy widzów! Uczestnicy walczą w dwóch kategoriach: OPEN i EKO, a pula nagród to aż 27 tysięcy złotych.
3. Molo Radiowej Trójki poza sezonem
Molo Radiowej Trójki, drugie co do wielkości w Polsce, z powierzchnią ponad 3 tys. metrów kwadratowych, ma swój niepowtarzalny urok poza głównym sezonem. Chociaż przeszło kompleksowy remont w 2016 roku, warto wiedzieć, że co roku przed sezonem molo przechodzi niezbędne prace konserwacyjne. W spokojniejszych miesiącach możesz bez tłumów podziwiać panoramę jeziora Necko i cztery podświetlane kąpieliska o wymiarach 50 na 25 metrów każde.
4. Lot balonem lub motoparalotnią nad jeziorami
Pragniesz zobaczyć Augustów z zupełnie innej perspektywy? Lot balonem nad Pojezierzem Augustowskim pozwala podziwiać z góry Kanał Augustowski wraz z zespołem śluz, Puszczę Augustowską i unikatową Dolinę Rospudy. Z kolei loty motoparalotnią oferują bardziej dynamiczne doświadczenie – pod okiem doświadczonego pilota, latającego od 2000 roku, możesz wznieść się w przestworza i zobaczyć okoliczne jeziora, rzeki, kanały i dzikie zwierzęta. Podczas lotu masz stały kontakt radiowy z pilotem, dzięki czemu możesz zmieniać kurs czy wysokość według własnych preferencji.
Sekretne miejsca w naturze
Natura wokół Augustowa zachwyca swoją różnorodnością i bogactwem przyrodniczym. Poza utartymi szlakami turystycznymi kryją się miejsca pełne spokoju i niezwykłego piękna, które czekają na odkrycie przez prawdziwych poszukiwaczy przygód.
1. Ścieżka Bioróżnorodności nad Nettą
Spacerując wzdłuż rzeki Netty, natkniesz się na wyjątkową ścieżkę edukacyjną "Augustów dla Bioróżnorodności". Ta trasa oferuje osiem tematycznych tablic edukacyjnych, które przybliżają ciekawostki o lokalnej faunie i florze. Podczas przechadzki dowiesz się o łąkach kwietnych, zapylaczach, motylich rabatach czy usługach ekosystemowych drzew. Szczególnie interesujące są informacje o jeżach i nietoperzach oraz znaczeniu trzcinowisk. Projekt powstał, aby zachować cenne zasoby przyrodnicze miasta oraz zapewnić warunki do ochrony bioróżnorodności.
2. Pustelnia św. Onufrego – duchowe wyciszenie
Głęboko ukryta w Puszczy Augustowskiej, pośród rozlewisk Rudawki, znajduje się tajemnicza Pustelnia św. Onufrego. To miejsce stworzone przez księdza, który postanowił żyć blisko natury. Choć pustelnik już tam nie mieszka – opuścił to miejsce z powodu zbyt licznych odwiedzin – sama chatka pozostała w nienaruszonym stanie. Kompleks obejmuje drewnianą chatkę, konfesjonał oraz drogę krzyżową biegnącą po drewnianych kładkach nad bagnistym terenem. Dotarcie tutaj nie jest łatwe – trzeba iść pieszo lub rowerem około 1,5 km od Sajenka.
3. Rezerwat Kozi Rynek i Kalejty
Rezerwat Kozi Rynek utworzono w 1959 roku na powierzchni 147 ha, aby chronić typowe dla Puszczy Augustowskiej zbiorowiska grądowe i łęgowe. Przez środek rezerwatu przepływa strumień Jastrzębianka, wzdłuż którego rozciągają się bogate florystycznie łęgi jesionowo-olszowe. Miejsce to ma również znaczenie historyczne – rozegrała się tu bitwa powstania styczniowego z 1863 roku, czego pamiątką są mogiły powstańców. Z dzikiej fauny można spotkać tu łosie, jelenie, sarny, dziki, wilki i bociana czarnego.
4. Trasa rowerowa do Sajenek i Jaminy
Malowniczy szlak rowerowy wokół jeziora Sajno to propozycja dla miłośników aktywnego wypoczynku. Trasa licząca 21,4 km prowadzi przez ścieżki leśne i drogi szutrowe. Jezioro Sajno, największe w Puszczy Augustowskiej o powierzchni 520 ha i głębokości do 27 m, jest niemal całkowicie otoczone sosnowymi borami. Po drodze warto zobaczyć zabytkową Starą Pocztę z 1829 roku oraz Śluzę Białobrzegi. Szlak wiedzie przez malownicze tereny od Augustowa przez Królową Wodę, Kanał Bystry, Sajenek aż do Białobrzegów.
Rodzinne atrakcje poza utartym szlakiem
Oto propozycje miejsc, gdzie można aktywnie spędzić czas poza najbardziej obleganymi szlakami turystycznymi.
1. Park linowy Lemur – trasy dla każdego
Park linowy Lemur, malowniczo położony nad jeziorem Necko przy plaży miejskiej, to doskonała propozycja dla rodzin szukających aktywności na świeżym powietrzu. Oferuje pięć zróżnicowanych tras o różnym stopniu trudności. Najmłodsi (od 3 lat, minimum 110 cm wzrostu) mogą rozpocząć przygodę od pomarańczowej trasy zawieszonej metr nad ziemią, wyposażonej w proste przeszkody jak mostki, grzybki czy mini-tyrolkę. Dla bardziej doświadczonych czekają trasy: żółta, zielona i czerwona, z których ta ostatnia – licząca 230 metrów – zapewnia najwięcej adrenaliny. Ceny biletów wahają się od 20 do 35 złotych.
2. Muzeum Kultury Bartniczej – pszczoły i bartnicy
W budynku Augustowskiej Miodosytni przy ulicy Tytoniowej 9 mieści się fascynujące Muzeum Kultury Bartniczej. Ekspozycja przybliża tradycje bartnicze Wielkiego Księstwa Litewskiego i historię interakcji człowieka z pszczołami. Wśród cennych eksponatów znajduje się oryginalne leziwo wykonane ze skóry łosia z końca XIX wieku oraz ostatnia kłoda bartna z Puszczy Augustowskiej. Muzeum czynne jest od poniedziałku do piątku w godzinach 10:00-15:00, a bilet kosztuje 15 złotych.
3. Skałki wspinaczkowe przy amfiteatrze
Kompleks trzech skałek wspinaczkowych o różnej wysokości przy Amfiteatrze Miejskim nad jeziorem Necko to stosunkowo nowa atrakcja Augustowa. Obiekt jest ogólnodostępny i całkowicie bezpłatny. Nie wymaga użycia uprzęży – bezpieczeństwo zapewnia amortyzująca nawierzchnia. To świetne miejsce zarówno dla najmłodszych stawiających pierwsze kroki we wspinaczce, jak i dla bardziej doświadczonych wspinaczy.
4. Grota solna i basen na niepogodę
Gdy pogoda nie dopisuje, warto wybrać się do groty solnej, gdzie panuje mikroklimat zbliżony do nadmorskiego. Czyste, zjonizowane powietrze wspomaga leczenie wielu chorób, szczególnie układu oddechowego i skóry. 45-minutowa sesja kosztuje około 20 złotych. Natomiast dla spragnionych aktywności fizycznej nawet podczas deszczu, doskonałym rozwiązaniem jest kryta strefa basenowa, dostępna w wybranych hotelach również dla osób z zewnątrz.
Wnioski
Dzięki sekretnym miejscom opisanym w tym przewodniku, możesz poznać miasto z zupełnie innej perspektywy niż większość turystów.
Pamiętaj jednak, że przedstawiłem jedynie fragment tego, co Augustów ma do zaoferowania. Miasto stale się rozwija, a każda pora roku przynosi nowe możliwości eksploracji. Zimą możesz odkryć zupełnie inne oblicze tych samych miejsc, które latem tętnią życiem.
Przede wszystkim Augustów to miejsce, które najlepiej poznawać własnym tempem, bez pośpiechu. Niezależnie od tego, czy wybierzesz się na lot balonem nad jeziorami, czy odkryjesz duchowe wyciszenie w Pustelni św. Onufrego, każda z tych przygód pozostawi w Tobie niezapomniane wspomnienia.
Zatem podczas następnej wizyty w Augustowie, odłóż na bok tradycyjne przewodniki. Zamiast tego, pozwól sobie na odkrywanie własnych sekretnych miejsc. Być może znajdziesz zakątek, którego nie opisałem w tym artykule - taki, który stanie się Twoim prywatnym skarbem w tej pięknej części Polski.
